როცა დიდი გავიზრდები

ბავშვობაში ექიმობა მინდოდა. მიუხედავად იმისა, რომ ლექსების წერა, უფრო სწორად, შეთხზვა, სამი წლისამ დავიწყე, მეათე კლასამდე, ჩემი ყველა გეგმა და ოცნება თეთრ ხალათს უკავშირდებოდა. მითუმეტეს, არასოდეს მიფიქრია, ლიტერატურა ჩემი ცხოვრების მთავარ საქმედ მექცია. მე ლიტერატურას გავურბოდი, ის კი მაინც არ მშორდებოდა გვერდიდან, ფეხდაფეხ მომყვებოდა და ისე, რომ ჩემგან ნებართვას არ ითხოვდა, ცვლიდა ჩემს ყოველდღიურობას, ჩემს გზას, ჩემს სურვილებს. თითქოს ყველაფერი ჩემგან დამოუკიდებლად მოხდა, ჩემგან დამოუკიდებლად დაიწერა და გამოიცა წიგნები, რომლებსაც ჩემი სახელი და გვარი აწერია.

დიპლომების თანახმად, ტელე-რადიო ჟურნალისტიკისა და საზოგადოებასთან ურთიერთობის სპეციალისტი ვარ. ჩემი სამუშაო გამოცდილებაც იგივეს ამბობს. პარალელურად, ვწერ და ვთარგმნი, ვთარგმნი არაჩვეულებრივ ლიტერატურას, პირდაპირი და გადატანითი მნიშვნელობით, დიდ წიგნებს, ვთარგმნი მას შემდეგ, რაც ჩემი სამუშაო დღე მთავრდება. ძირითადად, ვთარგმნი ღამით, ვთარგმნი გზაში, როცა რეგიონში ღონისძიების, ან ტრენინგის ჩასატარებლად მივდივარ, ვთარგმნი მაშინ, როცა სხვებს სძინავთ, რადგან ლიტერატურა ისე შეუმჩნევლად, ისე გაუცნობიერებლად იქცა ჩემი ცხოვრების უმნიშვნელოვანეს ნაწილად, რომ “თავის შველა” ვერ მოვასწარი.

სამწუხარო რეალობაა, რომ დღეს საქართველოში წერა და თარგმნა ვერ გაცხოვრებს. აღებული ჰონორარი არასოდეს არის საკმარისი იმისთვის, რომ რვასაათიან სამუშაო დღეს თავი დააღწიო, რუტინული რეჟიმი დაივიწყო, სამსახურს თავი დაანებო და მთელი დრო ლიტერატურას მიუძღვნა. მითუმეტეს, რომ იმ შედევრების გადმოქართულებას, რომელთაც მთარგმნელები ვეჭიდებით, როგორც წესი, მოკლევადიანი შრომა არ ყოფნის. თარგმანისთვის სრულყოფილი სახის მიცემას თვეები, ზოგჯერ კი წლებიც მიაქვს. ასე ითარგმნება დიდი ლიტერატურა ქართულად – იმ დროს, სხვები რომ თავისუფალს ეძახიან, მეგობრებთან, ახლობლებთან, ძილში, კაფე-ბარებსა და მოგზაურობაში რომ უნდა ვატარებდეთ, რადგან, ბოლოს და ბოლოს, მწერლები და მთარგმნელებიც ჩვეულებრივი ადამიანები ვართ.

ზოგჯერ მგონია, რომ მოჯადოებულ წრეში ვტრიალებთ. ერთი მხრივ, მთარგმნელები ვჩივით, რომ გამომცემლები ცოტას იხდიან, მეორე მხრივ, გამომცემლები ჩივიან, რომ ქართული ბაზარი პატარაა და შესაბამისად, არც მათი შემოსავალია დიდი. რაც მთავარია, არცერთი ვტყუით. გამოსავალი ალბათ ერთობლივ ძალისხმევაშია, საზოგადოების მხრიდან წიგნის სიყვარულში, რაც გაყიდვებს გაზრდის, სახელმწიფოს მხრიდან გამომცემლების, მთარგმნელებისა და ავტორების შრომის წახალისებაში, რაც ახალი, საინტერესო გამოცემების მომრავლებას შეუწყობს ხელს.

ალბათ იკითხავთ, რატომ ვთარგმნი, რატომ ვათენებ ღამეებს, თუკი ჩემი ყოველთვიური ხელფასი ერთი წიგნის თარგმნაში აღებულ ჰონორარს უდრის და ზოგჯერ აღემატება კიდეც. მიზეზი მარტივია -როცა მკითხველების წერილებს ვიღებ, როცა ჩემი თარგმანებიდან ამოღებულ ციტატებს სოციალურ ქსელში ვაწყდები, როცა თაროზე ვხედავ ჩემი საყვარელი მწერლის, მილორად პავიჩის წიგნს, რომელიც ჩემი თარგმნილია და მახსენდება, რომ ჩემთვის კიდევ ერთი უმნიშვნელოვანესი ავტორის, სალმან რუშდის სრულიად ახალი ტექსტის თარგმნაც მალე უნდა დავასრულო, მინდა, ყველას გასაგონად ვთქვა, რომ დიახ, მეც ვწერივარ მსოფლიოს ყველაზე ბედნიერი, იღბლიანი და ამაყი ადამიანების რიცხვში.

ხშირად, როცა სამსახურებრივ შეხვედრაზე მყოფს თვალწინ სათარგმნი წინადადებები დამირბის და ვხვდები, როგორ უნდა ვთარგმნო ფრაზა, რომელსაც წინა ღამით ვერაფერი მოვუხერხე, ვუშვებ, რომ შეიძლება, ოდესმე ის დროც დადგეს, მთარგმნელებს მშვიდად მუშაობის საშუალება რომ გვექნება და „თავისუფალ დროზე“ არ ვიქნებით დამოკიდებული. ალბათ დადგება კიდეც, წლების მერე, როცა ძალიან, ძალინ დიდი გავიზრდები.

თქვენ კი, ძვირფასო მკითხველებო, სანამ წაუკითხავად დაიწუნებთ ჩვენს ნაშრომს, სანამ ხელაღებით იტყვით, რომ ქართული თარგმანები არ მოგწონთ და მაგალითად, რუსული მთარგმნელობითი სკოლა გირჩევნიათ, დაფიქრდით, იქნებ თქვენი ინტერესით, თქვენი დამოკიდებულებით, თქვენ მიერ ერთი წიგნის ყიდვით, პროგრესის თანამონაწილე გახდეთ, ან უბრალოდ, კიდევ ერთხელ გადახედოთ თქვენს შეხედულებას, რომელიც, მე თუ მკითხავთ, გასაჩივრებას ნამდვილად ექვემდებარება.

სალომე ბენიძე

პოეტი